အခန္း (၁)

ၪီး ေအး ေမာင္ ဗုဒၶႏွင္. ဗုဒၶ ၀ါ ဒ
အခန္း (၁) ဗုဒၶႏွင္. စၪ္း စား ေ၀ ဖန္ မွဳ
က်ြန္ ေတာ္ အခု ဗမာ ဗုဒၶ ဘာ သာ ၀င္ တိုင္း ဖတ္ သင္. တဲ. စာ အုပ္ တစ္ အုပ္ ကို မိတ္ ဆက္ ေပး လုိက္ ပါ တယ္။ ဒီစာအုပ္ဟာ ၿမန္မာႏိုင္ငံ ေခတ္သစ္ဗုဒၶစာေပသမိုင္းတြင္ အလြန္ထူးၿခားေသာက်မ္းတစ္ေစာင္ၿဖစ္ေၾကာင္းၿမန္မာပညာရွင္အခ်ိဳ.က သံုးသပ္ေဝဖန္တင္ၿပၾကပါေသးတယ္။
ၪီး ေအး ေမာင္
ဗုဒၶႏွင္. ဗုဒၶ ၀ါ ဒ
အခန္း (၁)
ဗုဒၶႏွင္. စၪ္း စား ေ၀ ဖန္ မွဳ

ၿမန္ မာ ႏိုင္ ငံ သည္ ဗုဒၶ ဘာ သာ ထြန္း ကား ေသာ ႏုိင္ ငံ ၿဖစ္ ၍ ၿမန္မာ တို. သည္ အမ်ား အား ၿဖင္. ဗုဒၶဘာ သာ ကို ယံု ၾကည္ ၾက၏။ ဤသုိ. ယံု ၾကည္ ၾက ၿခင္း မွာ ပဓာနအားၿဖင္. မ်ိဳး ရိုး စၪ္ ဆက္ဗုဒၶ၀ါ ဒီ မ်ားၿဖစ္ခဲ.ၾကေသာေၾကာင္.ၿဖစ္၏။
တနည္းဆိုေသာ္ၿမန္မာတို.သည္ကမာၻေ

ပၚရွိ အၿခားဘာသာ၀င္မ်ားနည္း တူ မိရုိးဖလာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား ၿဖစ္ၾက၏။ ဗုဒၶ၀ါဒကို မိဘမ်ားက ယံုၾကည္ေသာေၾကာင္.မဟုတ္ဘဲ ပညာဉာဏ္ၿဖင္. ဆင္ ၿခင္သံုးသပ္ၿပီးမွ လက္ ခံ ယံုၾကည္ေသာ ၿမန္မာ ဗုဒၶ၀ါဒီတို. မွာ. အလြန္ နည္းပါး လွေၾကာင္း ယံုမွား ဖြယ္ ရာ မရွိေခ်။

သို.ရာတြင္ ကမာၻ.ဘာသာ အယူ၀ါဒမ်ား တြင္ မည္သည္. ဘာသာ၀ါဒ သည္ စၪ္းစားေ၀ဖန္ မွဳ ကိုအမ်ားဆံုးအားေပးပါသနည္း။ မည္သည္.ဘာသာတရားသည္ လူတို.အား အစစအရာရာကို စၪ္းစားဆင္ၿခင္ၿပီးမွ လက္ခံယံုၾကည္ရန္ အေလးအနက္ေဟာၾကားခဲ.ပါသနည္းဟု ေမးပါက ဗုဒၶဝါဒကို ကြ်ႏု္ပ္တို.ညြန္ၿပရေပလိမ္.မည္။
ဗုဒၶဝါဒသည္ ‘ပစၥတၲံ ေဝဒိတေဗာၻ ‘ ဟူေသာ တရားေတာ္၏ ဂုဏ္ႏွင္.အညီ မိမိပညာဉာဏ္ၿဖင္.သိၿမင္နားလည္ၿ

ပီးမွ လက္ခံယံုၾကည္ရမည္. ဝါဒၿဖစ္၏။ အဂုၤတၱရနိကာယ္၌ ဗုဒၶသည္ ကာလာမအမ်ိဳးသားတုိ.အားအၾကင္စကားသည္ေရွးအစၪ္အလာစကားၿဖစ္ေသာေၾကာင္.ေသာ္လည္း ေကာင္း၊ မိမိတို. ၾကည္ညိဳေလးစားေသာ ဆရာရဟန္းပုဏၰားတို.၏ စကားၿဖစ္ေသာေၾကာင္.လည္းေကာင္း
ထိုစကားကို မ်က္စိမွိတ္လက္ခံၿခင္းမၿပဳဘဲ အေကာင္းအဆိုးအေၾကာင္းအက်ိဳးကို ေဝဖန္ဆန္းစစ္ၿပီးမွ လက္ခံယံုၾကည္ၾကရန္ ေဟာေတာ္မူ၏။ ဘဒၵိယမင္းသားအား လည္း ထိုနည္းအတူေဟာေတာ္မူ၏ (အဂုၤတၱရနိကာယ္ စတုကၠနိပါတ္ ဘဒၵိယလိစၧဝီသုတ္ )။ စင္စစ္ ဗုဒၶသည္ တပည္.ရဟန္းတို.က မိမိအား ၾကည္ညိဳေသာေၾကာင္. မိမိတရားကို လက္ခံယံုၾကည္ၿခင္း ကိုမလိုလားေခ်။ “ရဟန္းတို. သင္တို.သည္ ငါဘုရားကို ၾကည္ညိဳေလးစားသၿဖင္.ငါ၏ တရားကို လက္ခံယံုၾကည္ၿခင္းသည္ မသင္.။ သင္တို.သည္ ကိုယ္တိုင္ဉာဏ္ၿဖင္. ထိုးထြင္းသိၿမင္ေသာ တရားကိုသာလ်ွင္ ယံုၾကည္ၾကသည္ မဟုတ္ေလာ။” (မဇၩိမနိကာယ္၊ မဟာတဏွာသခၤယသုတ္)

ထို.ေၾကာင္. ဗုဒၶသည္ မိမိ၏ သာသနာသို. အၿခားဘာသာဝါဒီမ်ား အလ်င္စလိုကူးေၿပာင္းၿခင္းကို အားေပးေတာ္မမူေခ်။ ဝိနယပိဋကတ္ မဟာဝဂ္၌ တိတိၳၿဖစ္ဖူးေသာသူသည္ ရဟန္းၿပဳလုိပါက ေလးလတိတိ ဆိုင္းငံ.ရမည္ဟု ဆိုထား၏။ ဥပါလိသူၾကြယ္ ႏွင္. သီဟစစ္သူၾကီးတို.သည္ ဘုရားရွင္၏ တရားကို အလြန္ႏွစ္သက္သၿဖင္. နိဂဏၭ အယူကိုစြန္.၍ အသက္ထက္ဆံုး ဥပါသကာ အၿဖစ္ မွတ္ယူရန္ေလ်ွာက္ထားေသာအခါ ဘုရားရွင္သည္သူတို.အား ေလးေလးနက္နက္ စဥ္းစားဆင္ၿခင္ၿပီးမွ မိမိ၏ တရားကို သက္ဝင္ယံုၾကည္ရန္ သတိေပးေတာ္မူ၏။ (မဇၩမနိကာယ္ဥပါလသုတ္ႏွင္. ဝိနယပိဋကတ္ မဟာဝဂ္)
ဗုဒၶ၏ အလုိအားၿဖင္. ဗုဒၶတရားကုိ ကိုယ္တိုင္ၾကားသိရေသာသူသည္ပင္ ဆင္ၿခင္သံုးသပ္ၿပီးမွ လက္ခံယံုၾကည္သင္.သည္ဆို ပါက အရွင္အာနႏၵာ၊ အရွင္ကႆပ စေသာ တပည္.သာဝကမ်ားထံမွ တစ္ဆင္.ၾကားသိရေသာ ဗုဒၶေဒသနာမ်ား ကိုသာ၍ေဝဖန္ စိစစ္ရန္လိုေပလိမ္.မည္။ မ်ားစြာေသာ ဗုဒၶေဒသနာမ်ားသည္ အရွင္အာနႏၵာထံမွၾကားသိရေသာ ေဒသနာမ်ားၿဖစ္၏။ သို.ရာတြင္ အရွင္အာနႏၵာကိုယ္တိုင္က “တစ္ဆင္.ၾကားကို မွီေသာ၊ တစ္ဆင္.ၾကားကို ယံုၾကည္ေသာအားၿဖင္. က်င္.ေသာဆရာအားေကာင္းစြာၾကားၿခင္းသည္ၿဖစ္၏။ မေကာင္းသၿဖင္.ၾကားၿခင္းသည္လည္းၿဖစ္၏။ ၾကားသည္မွတပါးေသာ အၿခင္းအရာအားလည္း ၿဖစ္၏ ဟု မိန္.ဆိုဖူုး၏ (မဇၩမနိကာယ္ သႏၵကသုတ္)။
“ရဟန္းတို.၊ ဤတရားတို.ကို ယံုၾကည္ၿခင္း၊ ႏွစ္သက္ၿခင္း တစ္ဆင္.စကားၾကားၿခင္း၊ ၾကံစည္ၿခင္းၿဖင္.သိအပ္သည္ မဟုတ္။ ပညာၿဖင္.ေတြ.ၿမင္၍ သိအပ္ကုန္သည္သာ ၿဖစ္၏။”
(သဠာယတနသံယုတ္၊ ပရိယာယသုတ္)

ဗုဒၶဓမၼသည္ သိမ္ေမြ.နက္နဲေသာေၾကာင္. ပညာဉာဏ္ၿဖင္.ေလ.လာၿခင္းမၿပဳပါက မိမိရရသိရိွနားလည္ရန္ ခဲယဥ္း၏။ နားလည္ရန္ခဲယဥ္းသၿဖင္. ဗုဒၶတရားကို မွားယြင္းစြာခံယူထားပါက ေၿမြကုိ မဆင္ၿခင္ဘဲ ဖမ္းေသာသူကဲ.သို. အက်ိဳးယုတ္ေပလိမ္.မည္ (မဇၩမနိကာယ္ ၊ အလာဂဒူပမသုတ္)။
ဤေနရာ၌ ပိဋကတ္စာေပကို ႏွံ.ႏွံ.စပ္စပ္ဖတ္ရႈေလ.လာမႈႏွင္.ဆင္ၿခင္သံုးသပ္မႈ နည္းပါးေသာေၾကာင္. ယံုမွားဖြယ္ရာၿဖစ္ေနေသာ ၿမန္မာတို.၏ အစဥ္အလာ ဘာသာေရး ယံုၾကည္ခ်က္တစ္ခုႏွင္. ဓေလ.ထုံးစံတစ္ခုကို ေဖာ္ၿပပါအံ.။

ဗုဒၶသည္ကဆုန္လၿပည္.ေန.၌ ပရိနိဗၺာန္ ၿပဳေတာ္မူသည္ဟု ၿမန္မာဗုဒၶဝါဒီတို.ယံုၾကည္ၾက၏။ အေထာက္အထားမွာ ဇိနတၴပကာသနီက်မ္း ႏွင္. အၿခားဗုဒၶဝင္က်မ္းမ်ားၿဖစ္၏။ သို.ရာတြင္ ဗုဒၶဝင္က်မ္းၿပဳဆရာတို. မွီၿငမ္းၿပဳေသာ မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္၌မူ ဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္ၿပဳေသာေန. အမည္ကုိ ေဖာ္ၿပမထားေခ်။ စင္စစ္ ပိဋကတ္စာေပ၌ ဗုဒၶ၏ ဘဝၿဖစ္စဥ္မ်ားႏွင္. စပ္လ်င္း၍ ခု, ႏွစ္ , လ , ရက္မ်ား လံုးဝၿပဆိုထားၿခင္းမရွိေခ်။

မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္ အဆိုအားၿဖင္. ဗုဒၶသည္ ရာဇၿဂိဳဟ္ၿပည္အနီး ေဝဠဳဝရြာ၌ ေနာက္ဆံုးအၾကိမ္ ဝါဆိုေတာ္မူ၏ ။ ထို.ေနာက္ေဝသာလီၿပည္အနီး စာပါလေစတီအရပ္၌ မာရ္နတ္အား ငါဘုရားသည္ ယေန.မွ ေနာက္သံုးလ လြန္ေၿမာက္ေသာေန.၌ ပရိနိဗၺာန္ ၿပဳမည္ဟု မိန္.ၾကား၏။ ထုိသို.မိန္.ၾကားေသာအခ်ိန္မွာ ဝါဆိုေနစဥ္ သို.မဟုတ္ ဝါမွအထတြင ္ၿဖစ္ေပလိမ္.မည္။

ၿမန္မာဗုဒၶဝါဒီ တို.ဆင္ၿခင္သံုးသပ္သင္.ေသာ ဘာသာေရဓေလ.ထံုးစံတစ္ခုမွာ ကေလးသူငယ္မ်ားကိုရွင္ၿပဳေသာ ထံုးစံၿဖစ္၏။ ၿမန္မာတို.သည္ မိ္မိတို.၏သားသမီးမ်ားကို အသက္ အရြယ္ငယ္ရြယ္စဥ္ ရွင္ၿပဳေလ.ရွိၾက၏။ ဝိနည္းပိဋကတ္၌ ဗုဒၶသည္ ရဟန္းတို.အား အသက္တစ္ဆယ္.ငါးႏွစ္ မၿပည္.ေသးေသာသူငယ္အား ရွင္မၿပဳအပ္၊ရွင္ၿပဳေသာ ရဟန္းအား ဒုကၠဋ္အာပတ္သင္.ေစဟု ပညတ္ေတာ္မူ၏။
ဤပညတ္ေတာ္မူခ်က္မွာ ေလ်ာ္ကန္သင္.ၿမတ္လွေပ၏။ ရွင္သာမေဏအၿဖစ္သည္ တတ္သိလိမၼာေသာ အရြယ္သို. ေရာက္ရွိၿပီးၿဖစ္သည္. သူငယ္မ်ားအဖို.သာလ်င္ အက်ိဳးရွိ၏။ ယခုကာလ၌ မိဘမ်ားကရွင္ၿပဳေသာ သူငယ္မ်ားမွာ အမ်ားအားၿဖင္. အသက္ငယ္ရြယ္ ဉာဏ္ႏုနယ္ေသးေသာ သူမ်ားၿဖစ္ရကား ဘာသာေရးဘက္၌ တစ္စံုတစ္ရာ ထူးၿခားေၿပာင္းလဲၿခင္း မရွိေခ်။ သို.ၿဖစ္၍ ယခုခတ္လူငယ္မ်ား သည္အားလံုးလိုလို ရွင္သာမေဏ ၿဖစ္ခဲ.ဖူးၾကပါလ်က္ ဘာသာေရးအသိတရား ေခါင္း ပါးေနၾက၏။ မိဘမ်ားသည္ မိမိတို.ၿပဳေသာ ေကာင္းမႈအတြက္ ႏွစ္သိမ္.ေက်နပ္ၾကေပလိမ္.မည္။ သို.ရာတြင္ကေလးကို ရွင္ၿပဳခ်င္းသည္ မိဘမ်ား၏ေက်နပ္မႈ၊ ကုသိုလ္ရမႈအတြက္ၿဖစ္ပါသေလာ။ ကေလး၏ အက်ိဳးစီးပြား၊ သာသနာေတာ္၏ အက်ိဳးစီးပြားအတြက္ ၿဖစ္သင္.သည္ မဟုတ္ပါေလာဟု ေမးဖြယ္ရွိ၏။

ထို.ေၾကာင္.ဥေရာပတိုက္၌ ဘာသာတရားကိုအၾကြင္းမဲ.ယံု ၾကည္ေသာ၊ ေရွးအခါက ဘာသာတရားႏွင္. ဆန္.က်င္ဘက္စကားေၿပာေသာ သိပၸံပညာရွင္မ်ားသည္ ႏွိပ္ကြပ္ၿခင္းခံၾကရ၏။ ဘာသာေရးအယူသီးမႈေၾကာင္. ဘာသာေရးစစ္ပြဲၾကီးမ်ား ၿဖစ္ပြားခဲ.၏။ ဗုဒၶဝါဒသမိုင္း၌ ဘာသာေရးစစ္ပြဲမ်ားမရွိဘဲ ဘာသာေရးစိတ္သေဘာထားၾကီးမႈအတြက္ အာေသာကမင္းကဲ.သို.ေသာ ကမာၻ.စံၿပပုဂၢိဳလ္မ်ားေပၚထြက္ခဲ.၏။ စင္စစ္ ဘာသာေရးစိတ္သေဘာထားၾကီးမႈသည္ ဗုဒၶအေလးအနက္ ေဟာခဲ.ေသာတရားၿဖစ္၏။ ”ရဟန္းတို.၊ သူတစ္ပါးတို.က ငါ၏အၿပစ္ကိုၿဖစ္ေစ ေၿပာၾကေသာေၾကာင္. သင္တို. အမ်က္ထြက္မည္၊ ႏွလံုးမသာမည္ ၿဖစ္မည္ဆိုလ်င္ သင္တို.အားသာ အႏၲရာယ္ၿဖစ္၏။ သင္တို.သည္ သူတစ္ပါးတို.၏ စကားေကာင္း စကားဆိုးကို သိႏုိင္ၾကမည္မဟုတ္။” (ဒီဃနိကာယ္၊ၿဗဟၼဇာလသုတ္)
အကယ္၍ က်ြႏု္ပ္တို. ခံယူထားေသာ ဗုဒၶဝါဒသည္ မွန္ကန္သည္ဟု စြဲစြဲၿမဲၿမဲ ယံုၾကည္ပါက သူတစ္ပါး၏ ေဝဖန္စိစစ္မႈကို ခံႏုိင္ရေပလိမ္.မည္။
ထိုသို.ခံႏုိင္ရည္ရွိရန္ ယံုၾကည္ခ်က္သည္ မိမိကိုယ္တိုင္ ေစ.ငုေသခ်ာစြာ ေလ.လာမႈ၊ လြပ္လပ္စြာ ဆင္ၿခင္သံုးသပ္မႈကို ပိတ္ပင္တားဆီးတတ္ေသာ အစြဲႏွစ္ခုကို သတိၿပဳသင္.၏။

ပထမအစဲြမွာ ဝါဒစဲြၿဖစ္၏။ အခ်ိဳ.လူတို.သည္ ဗုဒၶဝါဒကို ေလ.လာေသာအခါ မိမိတို.၏ မူလရွိရင္းစြဲ ဝါဒကို ပိဋကတ္က်မ္းဂန္မ်ားထဲ၌ ၿမင္ေနတတ္ၾက၏။ သို.ၿဖစ္၍ အခ်ိဳ. ကြန္ၿမဴနစ္မ်ားက ဗုဒၶဝါဒကို ရုပ္ဝါဒၿဖစ္သည္ဟု ေၿပာဆိုၾက၏။ အခ်ိဳ.ဗုဒၶဝါဒီတို.မွာမူ ဗုဒၶေဟာၾကားေသာ တရားမ်ားထဲမွ တစ္ခုတည္းေသာ တရား ဥပမာ အနတၱတရာ း၊ သို.မဟုတ္ ကမၼဝါဒကို အစဲြဥပါဒန္ ၿဖစ္ေနတတ္ၾက၏။

“ရဟန္းတို. ၊ သင္တို.သည္ ဤအယူသာမွန္၏။ အၿခားအယူအားလံုးသည္ အခ်ည္းႏွီးသာတည္း ဟုမစြဲမွတ္သင္.”။ ဤသည္မွာ ပိဋကတ္စာေပ၌ ထပ္တလဲလဲ ေတြ.ရေသာ ဗုဒၶ၏ သတိေပးခ်က္ၿဖစ္၍ ယင္းအေၾကာင္းကို ဆိုင္ရာေနာက္အခန္းမ်ား၌ အက်ယ္ေရးသားပါအံ.။ ထို္ိ္ိိဩဝါဒႏွင္.အညီ ဗုဒၶဓမၼကို ေလ.လာရာ၌ အသိအၿမင္အမ်ိဳးမ်ိဳးၿဖင္.ေဝဖန္ေရးသားထားေသာ ဗုဒၶက်မ္းစာအုပ္မ်ားကို ဖတ္ရႈသင္.၏။
အခ်ိဳ.စာအုပ္မ်ားကို မိမိယံုၾကည္ခ်က္ႏွင္. ဆန္.က်င္သည္ဆိုၿပီး ပစ္ပယ္မထားသင္.ေခ်။

သို.ရာတြင္ မည္သို.ေသာ စာေပက်မ္းဂန္ပင္ၿဖစ္ေစ ေရးသားေသာပုဂၢိဳလ္၏ အသိပညာၾကြယ္ဝမႈ၊ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားမႈ စသည္တို.ကို အေၾကာင္းၿပဳ၍ ပုဂၢိဳလ္စဲြသက္သက္ၿဖင္.မေလ.လာသင္.ေခ်။ ဤပုဂၢိဳလ္စြဲသည္ စဥ္းစားဆင္ၿခင္ဉာဏ္ကို ပိတ္ဖံုးတတ္ေသာ ဒုတိယအစြဲ ၿဖစ္၏။ မိမိအား ၾကည္ညိဳမႈသက္သက္ၿဖင္. မိမိ၏တရားကို လက္ခံၿခင္းမၿပဳရန္ မိန္.ၾကားေသာ ဗုဒၶစကားအရ ဗုဒၶဓမၼသည္ ပုဂၢိဳလ္စဲြႏွင္. မည္မွ်ဆန္.က်င္ေၾကာင္းထင္ရွား၏။ သို.ၿဖစ္ေစကာမူ ဗုဒၶဝါဒီတို.သည္ အမ်ားအားၿဖင္. အရွင္ဗုဒၶေဃာသစေသာ အဌကထာ ဆရာမ်ား၏ စကားကို မဆင္ၿခင္ဘဲ အၾကြင္းမဲ. လက္ခံယံုၾကည္တတ္ၾက၏။ ဤေနရာ၌ က်ြႏု္ပ္တို. ေဝဖန္ဆန္းစစ္ရန္လိုေသာ အရွင္ဗုဒၶေဃာသာ၏ စကားတစ္ရပ္ကို ေဖာ္ၿပအံ.။

အခါတစ္ပါး၌ ၿဗဟၼာဏအမ်ိဳးသား ရဟန္းညီေနာင္ႏွစ္ဦးသည္ ဗုဒၶအား “အရွင္ဘုရား ယခုအခါ ရဟန္းတို.သည္ အမည္အႏြယ္ ဇာတ္အမ်ိဳးမ်ိဴး ရွိ၍ မိမိတို.ဘာသာၿဖင္. ၿမတ္စြာဘုရား၏ စကားကုိဖ်က္ဆီးပါကုန္၏။ သို.ၿဖစ္၍ က်ြႏု္ပ္တို.သည္ ၿမတ္စြာဘုရား၏ စကားကို သကၠတဘာသာၿဖင္. တင္ပါကုန္အံ.” ဟုေလ်ွာက္ထား၏။ ထိုအခါ ဗုဒၶသည္ ထိုရဟန္းတို.အား ကဲ.ရဲ.ေတာ္မူၿပီးလ်င္ “ရဟန္းတို. ၊ ငါဘုရား၏ စကားကို သကၠတဘာသာၿဖင္. မတင္အပ္၊ တင္ေသာရဟန္းအား ဒုကၠဋ္အာပတ္သင္။ရဟန္းတို.ငါဘုရား၏စကားကို မိမိဘာသာၿဖင္. သင္ယူၿခင္းငွာ ခြင္.ၿပဳ၏” ဟုမိန္.ေတာ္မူ၏။(ဝိနည္းပိဋကတ္၊ စူဠဝဂ္၊ ခုဒၵကခႏၶက)

အရွင္ဗုဒၶေဃာသသည္ ဝိနည္းပါဠိေတာ္လာ “သကာယနိရုတၱိယာ” ပါဌ္ကို မိမိတို.ဘာသာၿဖင္.ဟု မၿပန္ဆိုဘဲ “ၿမတ္စြာဘုရား၏ မာဂဓဘာသာစကား” ဟူ၍ ဖြင္.ဆိုခဲ.၏။ ဤၿပန္ဆိုခ်က္လြဲမွားေၾကာင္း တရုတ္ဘာသာသို. ၿပန္ဆိုထားေသာ ေၿမာက္ပိုင္း သကၠတပိဋကတ္က်မ္းမ်ား၌ ထင္ရွား၏။ ထိုက်မ္းမ်ား၌ ထိုက်မ္းမ်ား၌ အထက္ပါဝတၳဳပါရွိေသာေဒသနာမူကြဲငါးခုကို ေတြ.ရေပရာ ထိုေဒသနာအားလံုး၌ ဗုဒၶက ရဟန္းတို.အား မိမိတို.ဘာသာစကားၿဖင္. တရားေတာ္ကိုသင္ၾကားရန္ခြင္.ၿပဳေၾကာင္း ေဖာ္ၿပထား၏။
ပိဋကတ္က်မ္းတစ္ေစာင္၌မူ ဘုရားရွင္က “ငါ၏တရားကို သကၠတဘာသာၿဖင္. ေဟာေၿပာၿပဳစုမွ မွန္္လိမ္.မည္ဟု မယူဆၾကႏွင္.။ လိုရင္းအဓိပၸာယ္ကို မွန္ကန္စြာေဖာ္ၿပမႈသည္သာလ်င္ပဓာနၿဖစ္သည္။
ထုိ.ေၾကာင္. လူတို.နားလည္သေဘာေပါက္ေအာင္မည္သည္.ဘာသာစကားႏွင္.မဆို ေဟာေၿပာႏိုင္သည္” ဟုမိန္.ေတာ္မူေၾကာင္းၿပဆိုထား၏။(Chi Hsien Lin: The Language Problem of Primitive Buddhism-J.B.R.S June,1960.)

သကၠတဘာသာစကားသည္ ၿဗာဟၼဏတို.၏ ဘာသာစကားၿဖစ္၍ ၿဗဟၼဏမ်ိဴးရဟန္းညီေနာင္က ဗုဒၶတရားကို မိမိတို.ဘာသာစကားၿဖင္. ေဆာင္လိုၾကၿခင္းမွာ မထူးဆန္းေခ်။ သို.ရာတြင္ ဗုဒၶ၏ အလိုဆႏၵသည္ကား မိမိ၏တရားကို ၿဖန္.ခ်ည္ရာ၌ လူအမ်ားသံုး ဘာသာစကားၿဖင္.သာ ေဟာေၿပာရမည္ဟုစည္းကမ္းမသတ္မွတ္ဘဲ အေၿခအေနအရ ဘာသာစကားအမ်ိဳးမ်ိဳးကိုသံုးစြဲရန္ၿဖစ္၏။ စင္စစ္ ေရွးအိႏၵိယၿပည္၌ ဗုဒၶဝါဒၿပန္.ပြားမႈသည္ ဗုဒၶႏွင္. တပည္.ရဟန္းတို.က တရားနာပရိသတ္၏ ေဒသႏၱရ ဘာသာစကားကိုသံုးစဲြၿခင္းေၾကာင္.ၿဖစ္တန္ရာ၏။
ထုိ.အၿပင္အစစအရာရာ အစြဲဥပါဒါန္ကင္းေသာ ဗုဒၶသည္ အသို.လ်ွင္မာဂဓဘာသာ၌ အစြဲဥပါဒါန္ ရွိႏုိင္ပါမည္နည္း။
သို.ၿဖစ္၍ အိႏၵိယပညာရွင္တစ္ဦးက “ဓမၼေဒသနာကို မာဂဓဘာသာၿဖင္.သာေဆာင္ရမည္။ အၿခားဘာသာစကားမ်ားမွာ မိစာၦဒိဌိဘာသာစကားမ်ားၿဖစ္သည္ဆိုေသာ စကားမွာ ဗုဒၶ၏ သမၼာဒိဌိဝါဒ၊ ဝိဘဇၨဝါဒႏွင္.ဆန္.က်င္၍ ယုတိၱကင္းမဲ.ေသာစကားၿဖစ္၏။ ဗုဒၶ၏စကားမၿဖစ္ႏုိင္ေခ် ” ဟုေရးသားခဲ.၏။
(B.C.Law: A History of Pali Literature- Introduction,pp.xii-xiii)
ဥေရာပ ပညာရွင္တို.၏အဆိုအားၿဖင္. မာဂဓဘာသာစကား သည္ ပါဠိစကားႏွင္. တၿခားစီၿဖစ္၍ ရွင္ဗုဒၶေဃာသကမူ ယင္းတို.ကို ဘာသာစကားတစ္မ်ိဳးတည္း ၿဖစ္သည္ဟုမွတ္ယူရန္ရွိ၏။ မည္သို.ၿဖစ္ေစ ၿမန္မာဗုဒၶဝါဒီတို.သည္ အရွင္ဗုဒၶေဃာသ၏ စကားႏွင္.အညီဗုဒၶေဒသနာမ်ားကို ပါဠိဘာသာၿဖင္.မူလအတိုင္း ထားရွိသင္.သည္ဟု စြဲမွတ္ထားေသာေၾကာင္. ေရွးကပိဋကတ္ကို ၿမန္မာဘာသာသို. လံုးဝမၿပန္ဆို ခဲ.ၿခင္းၿဖစ္တန္ရာ၏။

ထို.ေၾကာင္. ဗုဒၶဝါဒီတို.သည္ ေရွးအဌကထာ ဆရာတို.၏ က်မ္းမ်ားႏွင္. ယခုေခတ္ ဗုဒၶစာေပပညာရွင္တို.၏ စာအုပ္မ်ားကို ဖတ္ရႈေလ.လာသင္.သည္ မွန္ေသာ္လည္း သူတို.၏ေရးသားခ်က္မ်ားကို ဆင္ၿခင္သံုးသပ္ၿပီးမွလက္ခံသင္.၏။ ပိုမိုအေရးၾကီးသည္ကား ဗုဒၶတရားကို ေကာင္းစြာသိရွိနားလည္ရန္ မူလပင္မ ပိဋကတ္စာေပကို ဖတ္ရႈေလ.လာရေပလိမ္.မည္။

ယခုအခါ ၿမန္မာ၊သို.မဟုတ္ အဂၤလိပ္ဘာသာသို. ၿပန္ဆိုထားေသာ ေထရဝါဒ ပိဋကတ္စာေပမ်ားကို ကြ်ႏု္ပ္တို. ဖတ္ရႈေလ.လာခြင္.ရေပၿပီ။ သို.ရာတြင္ ပိဋကတ္စာေပသည္ က်ယ္ဝန္း၍ ႏွံ.ႏွံ.စပ္စပ္ဖတ္ရႈရန္မလြယ္ေခ်။ သို.ၿဖစ္၍ ပိဋကတ္သံုးပံုကို အစအဆံုး မေလ.လာဘဲ အခ်ိဳ.ေသာ အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို ေလ.လာၿခင္းၿဖင္. ဗုဒၶဓမၼကို ေၿခေၿခၿမစ္ၿမစ္ သိရွိနားလည္ႏုိင္ပါမည္ေလာ။ နားလည္ႏုိင္မည္ဆိုပါက ပထမဦးစြာ ေလ.လာအပ္ေသာအပုိင္းသည္ မည္သည္.အပိုင္း ၿဖစ္ပါသနည္းဟု စူးစမ္းရန္ လိုအပ္ေပသည္။

ၿမန္မာႏိုင္ငံ၌ အဘိဓမၼာပိဋကတ္သည္ ဗုဒၶဝါဒီတို. ၏ အထူးအေလးဂရုၿပဳၿခင္းကိုခံရ၏။ အဘိဓမၼာက်မ္းမ်ား၌ ဗုဒၶဓမၼ၏ အဆီအႏွစ္ အမ်ားဆံုးပါရွိသည္ဟု ယံုၾကည္ၾက၏။ ဥေရာပႏွင္. အေမရိကန္ႏုိင္ငံမ်ား၌မူ သုတၱန္ပိဋကတ္ကို ဦးစားေပး၍ ေလ.လာၾက၏။ နီကာယ္ငါးက်မ္း၌ ဗုဒၶေဟာေသာ အေၿခခံတရားအားလံုးကို ေတြ.ရွိႏိုင္သည္ ဟုယူဆၾက၏။ ၿမန္မာႏုိင္င၏ံ ပရိယတၱိ စာၿပန္ပြဲမ်ား၌ အဘိဓမၼာကို ေရးေပး၍ အေနာက္ႏုိင္ငံဗုဒၶက်မ္းစာအုပ္မ်ားမွာ နိကာယ္က်မ္းမ်ားကို မွီၿငမ္းၿပဳ၍ ေရးသားထားေသာ စာအုပ္မ်ားၿဖစ္၏။

မည္သည္.ပိဋကတ္က ဗုဒၶၶၶ ဓမၼကို ပိုမိုေဖာ္ညြန္းသည္။ သို.မဟုတ္ ဗုဒၶတရား အစစ္အမွန္ႏွင္. ပိုမိုနီးစပ္သည္။ ဗုဒၶတရားေလ.လာရာ၌ မည္.သည္.က်မ္းစာက ပိုမိုအေရးပါသည္ကို သိရွိရန္ ေရွးဦးစြာ ပါဠိပိဋကတ္ စာေပ၏သမိုင္းကို ေလ.လာရေပမည္။ ပိဋကတ္စာေပ၏ ယခုအေၿခသို. မည္သို.ေရာက္ရွိလာသည္။ ဗုဒၶလက္ထက္က မည္သည္.အေၿခအေန၌ ရွိသည္။ ဗုဒၶပရိဗၺာန္ၿပဳၿပီး ေနာက္ကာလ၌ မည္သို.ေၿပာင္းလဲလာသည္။ သကၠတပိဋကတ္စာေပႏွင္.မည္သို.ကြဲလဲြသည္။ အေရွ.တိုင္းေရွးေဟာင္းဘာသာ စာေပအယူဝါဒမ်ားကိုေလ.လာေသာ အေနာက္ႏုိင္ငံပညာရွင္တို.၏ သုေတသနၿပဳခ်က္မ်ားအရ မည္သို.သိရသည္ စသည္တို.ကို စူးစမ္းေလ.လာရေပမည္။

ဤသို.ဝါဒစြဲ၊ ပုဂၢိဳလ္စဲြမရွိဘဲ ပိဋကတ္သမိုင္း၊ပိဋကတ္စာေပကို ေစ.ငုေသခ်ာစြာ ေလ.လာ၍ဆင္ၿခင္သံုးသပ္ၿခင္းၿဖင္.ရရွိအပ္ေသာ ဗုဒၶဓမၼသည္ မိရိုးဖလာ ဗုဒၶဝါဒထက္ အဆင္.အတန္း ပိုမိုၿမင္.မားေပလိမ္.မည္။ အေၿခခံခိုင္မာေသာေၾကာင္. ဧဟိပႆိေကာ ဟူေသာ ဂုဏ္ေတာ္ႏွင္.အညီ ေဝဖန္ဆန္းစစ္မႈကို ခံႏုိင္ေသာ ဗုဒၶဓမၼၿဖစ္ေပလိမ္.မည္။